(44) Во овој појдовен и воведен том и прв дел од студијата, Кирил Кирков нè воведува во почетокот на Големата источна криза (1975-1881) која главно избила на тлото на Балканскиот Полуостров сред покорените народи од Османската Империја. Во тој дел од студијата се изнесени на виделина односите помеѓу големите европски држави кон „Болниот човек на Босфорот“, односно кон Османската Империја, т.е. односите и на балканските народи во текот на Големата источна криза, а заедно со тоа политиката и балканските кризи; на европската политика и однос кон тоа од 70-тите години на XIX век до Берлинскиот конгрес, односно заклучно со настаните од 1890 година.

(43) Првиот том е поврзан со основањето на Македонско-одринското ополчение – Доброволство во 1912 и 1913 година и нивната дејност во текот на Првата балканска војна.

Македонската читателска публика ќе се здобие со извонредна монографија целосно посветена на Првата балканска војна, пишувана врз основа на автентични изворни материјали од прва рака. Во студијата Дарвингов поместил бројни документи, одделни во вид на факсимили, писма, фотографии, заповеди, скици и слична фактографија. Со тоа, несомнено дека публикувањето на македонски јазик на првата студија на Петар Дарвингов „Историја на Македонско-одринските доброволства“, ќе претставува прекрасен прилог кон бугарската, а уште повеќе за македонската историски наука, особено корисна за воените историографи.

(42) Трите судски процеси претставуваат „три болни моменти од македонската борба“ по Првата светска војна, кога ВМРО „во своето дејствување против денешното ропство беше принудена да одделува време и да прави дополнителни напори за да го ограничи дејствувањето било на предавници во своите редови, било на други одговорни лица, кои водени од лични побуди, се поставиле во служба на поробувачите на Македонија“.

(41) Географско-туристичката монографија „Осогово“ иако авторот ја определува како популарен запис, таа се одликува со научен пристап и соодветна методологија, кои одговараат на времето кога е објавена (1927). Започнувајќи ја книгата со определбата дека туризмот претставува значајна општествена, културна и образовна дејност, Делирадев ја концептирал содржината во дванаесет наслови, разработувајќи повеќе аспекти значајни за планинскиот масив Осогово.

(38) Војводата Панчо Михајлов – Чавдар одржал величествен говор пред ќустендилските граѓани, обраќајќи им се со зборовите:

„Ние доаѓаме од земјата на вечните солзи – Македонија, балканската голгота… Таму во Македонија ние со успех водиме борба на живот и смрт со онаа бесна власт што го носи валканото име ‘српска’, со онаа византиска управа што се нарекува ‘грчка’ и со многу други непријатели на македонската слобода. Нашите позиции таму се непробојни, затоа што целото население застана под знамето на ВМРО, кое единствено војува за слободата на Македонија, зашто маките и солзите ни се заеднички. Борбата за слободата на Македонија ќе ја водиме додека зората на слободата не огрее и над таа, колку измачена, толку убава земја“.

(37) Во книгата, поделена на неколку глави, Баждаров, главно, ги анализира состојбите во Македонија, основањето и развојот на македонската револуционерна организација, односот на Големите сили кон македонското прашање, поделбата на Македонија во Балканските војни, положбата на македонскиот народ по Првата светска војна, вооружените и дипломатски активностите на ВМРО и барањата на македонскиот народ за создавање на автономна Македонија.

(36) Во книгата се содржани залагањата на македонската емиграција во Бугарија за создавање посебна македонска држава во рамките на Федеративна Југославија. Пишувана во тогашните повоени комунистички состојби во Бугарија, во брошурата преовладуваат идеолошки оценки за состојбите во македонското револуционерно движење од чисто комунистички аспект, при што најголема критика се упатува кон десницата на Македонската револуционерна организација како главен виновник на убиствата во нејзините редови и против великобугаризмот на бугарските монархистички и „фашистички“ кругови.