400 ден
(23) Во ова издание се содржани текстовите на Херман Вендел, Димитар Ризов и на Светозар Томиќ што за првпат и се нудат на македонската јавност преведени на македонски јазик. На јавноста ѝ нудат да се запознае со македонското прашање, односно со состојбата на Македонија и Македонците преку нивните анализи, размислувања и констатации.
(14) Структурно таа е напишана во вид на писма – шест, заклучок и два прилози. Тематската иницијација опфаќа неколку актуелни прашања, како што се: географската поставеност и општиот преглед на ситуацијата во Македонија, нејзиниот словенски карактер, но и бугаризмот, различните влијанија и намери на балканските пропаганди во однос на населението во Македонија, влијанието на католичката црква, односно на Австро-Унгарија, кое авторот го хиперболизира, потоа, односот меѓу власта и потчинетото население, односно муслиманите и христијаните, грчката „мегали идеа“, српско-бугарскиот спор околу Македонија и други. Но, она што остава впечаток во книгата е умереноста на авторот во прикажувањето и толкувањето на процесите и настаните поврзани со насловната тема.
(53) Делото носи доста познати историски сознанија за Македонија од антика до почетокот на Втората светска војна. Колку и да сакал Константинов сè во Македонија да го прикаже за бугарско, тој сепак во повеќе случаи го употребува терминот Македонец во права смисла на зборот, истовремено користејќи го и терминот Бугарин. Кога посакувал да истакне жител на некогашната Византиска Империја погрешно го маркирал тој поим со „Грк“, наместо Византиец, односно Ромеј. Во публикацијата доста успешно Георги Константинов ги опишал географските особини на Македонија, исто како и литературно-книжевната историја.
(01) Наспроти повеќето изданија објавени во Софија во меѓувоениот период, ова издание е сè уште актуелно, поради тоа што нуди интересно видување за македонската ослободителна борба во периодот по Големата војна и мировната конференција од 1919 год. која ги потврди одредбите од Букурешкиот договор од 1913 г., т.е. го поддржа решението за поделба на Македонија.
(20) Читајќи ја „ Борбата на Македонецот“, впечатокот е дека Кондов како автор е добро запознаен со настаните и процесите што ги обработува. Книгата ја има концептирано во 3 дела, при што првите два имаат функција на вовед во главната тема – причините за појавата на револуционерното движење во Македонија. Определувајќи се уште во предговорот за револуционерниот концепт на борба, Кондов смело, запишал: „Народот ќе востане – корупката на угнетувањето ќе пукне, ќе експлодира како вулкан!“ Со цел да го аргументира овој став во конкретната писмена разработка, тој почнува со прилично упатена историска ретроспектива на настаните и процесите што се случувале од воспоставувањето на османлиската власт во Македонија и на Балканот, до завршување на Источната криза (1878).
(08) Македонија даде многу борци и херои, но таа нема многу Чакаларовци – запишал авторот на ова дело, Христо Силјанов. Тоа е повеќе од доволно за да се констатира дека можноста да го наслика карактерот, животниот пат и главните одлики на ликот на Васил Чакаларов покажува голема блискост меѓу нив двајца и силен карактер кој оставил длабок впечаток кај авторот.
Претставата за маркантната личност на македонскиот војвода, револуционер и деец Васил Чакаларов не би била комплетна без оваа биографија запишана од Христо Силјанов, негов соборец и близок пријател.
(10) Со објавувањето на биографијата „Гоце Делчев“ само една година по смртта на великанот за првпат во целост е претставен краткиот, но пребогат револуционерен живот на маркантната личност од Кукуш. Во ракописот се поместени фотографии и се цитирани документи – значајни за македонското револуционерно движење до Илинденското востание. Со изразениот непосреден однос кон личноста и душата на Гоце, кој со свој стил авторот го претставува пред тогашната јавност успева да го портретира и дефинира и за трајно да го одржи Гоце како главен изразител на македонското ослободително дело во предилинденскиот период. Од тука над светиот лик на Гоце ќе произлезе херојскиот ореол. Името, ликот и делото на Гоце ќе станат симбол и олицетворение на идејата и на борбата за македонската слобода.
(74) Перото на Матов има јасен телеграфски стил. Во оваа книга прави теоретска разработка на принципите на Внатрешната револуционерна организација. И така, за основни принципи на Внатрешната организација ги смета: Принципот на автономијата; Принципот на внатрешноста (населението се ослонува, пред сè, на себеси – на своите организирани сили); Принципот на револуционерната борба; Принципот на политичко – економската почва и Принципот на самостојноста (независна организација). Така, според авторот, Организацијата произлегувајќи од горенаведените пет основни принципи, во својот историски развој и стекнато искуство присвоила и кристализирала одредени поконкретни позиции и форми (институции), или наречени со еден збор норми, коишто имаат принципиелен карактер и го изразуваат прописниот ред на организациските работи.
(37) Во книгата, поделена на неколку глави, Баждаров, главно, ги анализира состојбите во Македонија, основањето и развојот на македонската револуционерна организација, односот на Големите сили кон македонското прашање, поделбата на Македонија во Балканските војни, положбата на македонскиот народ по Првата светска војна, вооружените и дипломатски активностите на ВМРО и барањата на македонскиот народ за создавање на автономна Македонија.
(11) Во „Клучот на македонската револуција“ и покрај логичниот резон и револуционерното истапување, авторот Петар Стојков го подржува бугарскиот државен национализам (ширење на политичките граници) и е за присоединување на Македонија кон Кнежевството Бугарија.
Следејќи ја содржината од методолошки аспект, историскиот наратив го следи хронолошкиот принцип. Оваа книга може да претставува дополнителен извор за проучување на историјата на македонското ослободително дело од крајот на XIX век.
(18) Ова дело е прва теоретско-програмска брошура, што Христо Матов ја напишал по Илинденското востание во март-април 1904 година. Во брошурата Х. Матов теоретски ги разработува принципите на Македонската револуционерна организација, во која посочува пет основни принципи врз кои се изградува ВМОРО.
