Слободата и тиранијата во Македонија

(19) Во брошурата Хаџи Димов, меѓу првите македонски дејци, јавно проговорува за политичката историја на македонското прашање во Бугарија, сметајќи ги учителите за најпрогресивни фактори и сојузници на македонската ослободителна борба, а со цел изворно да ја сфатат суштината на проблемот за ослободување на Македонија, како и за нивното учество во македонското движење.

Уште на самиот почеток на брошурата Хаџи Димов го соопштува својот став дека „македонското прашање“ е најпопуларно во Бугарија, за кое се „зборува и филозофира“ речиси катадневно од „севозможни претставници на македонската револуционерна мисла“. За значењето на македонското прашање, тој се задржува на две точки: 1. Какво влијание има сегашната положба на Македонија врз Бугарија, и 2. Какви биле односите меѓу македонските организации во Бугарија и во Македонија.

(07) Авторот ги анализира причините поради кои, според него, бил попречуван успехот на Илинденското востание. Хаџи Димов ги пишувал овие страници од македонската историја, од македонската судбина во тоа време, со надеж и со сопствена визија како треба да се оди напред во разрешувањето на македонското прашање со сите негови аспекти. Илинденското востание е еден голем историски факт од историјата на македонските револуционерни борби. Или како што ќе забележи авторот: За секој Македонец Илинденското востание претставува дел од неговиот живот – до таа мера тоа е поврзано со неговото сеќавање и со неговата душа. Едноставно, Илинденското востание е дефинирано како востание со чисто народен карактер, како величествен израз на сенародниот македонски копнеж за борба и слобода.